Er is sprake van een nasaliteitsstoornis of neusspraak wanneer de klank (resonantie) van de
spraak afwijkend is: de spraak klinkt te veel of juist te weinig door de neus.
Tijdens het spreken worden de meeste klanken door de mond gevormd. Het zachte gehemelte
trekt op en daardoor wordt de mondholte aan de achterzijde afgesloten. Zo ontsnapt er geen
lucht door de neus. Alleen bij de klanken [m], [n] en [ng] wordt deze afsluiting niet gemaakt,
zodat deze klanken door de neus klinken.
Er zijn drie soorten nasaliteitsstoornissen. Allereerst de open neusspraak. Deze is het meest
storend voor de verstaanbaarheid. Tijdens het spreken ontsnapt teveel lucht via de neus bij de
klanken die normaal alleen met de mond gevormd worden, zoals de [s] en de [p]. De oorzaak
van open neusspraak kan een aangeboren lip-, kaak- en/of gehemeltespleet zijn.
Andere oorzaken zijn een aangeboren te kort gehemelte, verlamming van de spieren van het
zachte gehemelte (na een hersenbloeding) of verminderde spierkracht in het gehemelte (zoals
bij multiple sclerose of de ziekte van Parkinson).
Soms is gewoontevorming de oorzaak van de gestoorde nasaliteit, wat kan gebeuren na
verwijdering van de neusamandel.
Bij gesloten neusspraak klinkt de spraak verstopt. De oorzaak kan een scheef neustussenschot
zijn. Ook kunnen één of meer neuspoliepen, een vergrote neusamandel of gezwollen
neusslijmvliezen voor te weinig resonantie door de neus zorgen.
Tenslotte kan er een combinatie van beide vormen voorkomen: de gemengde neusspraak.
De KNO-arts stelt de diagnose.
Wat doet de logopedist?
De logopedist onderzoekt de ernst van de nasaliteitsstoornis en de invloed daarvan op de
verstaanbaarheid. Het resultaat van een logopedische behandeling is afhankelijk van de
oorzaak. In sommige gevallen moet eerst medisch of chirurgisch ingegrepen worden, voordat
de logopedische behandeling kan beginnen. Ook het succes van de logopedische behandeling
is hiervan afhankelijk.
Bij open neusspraak bestaat de behandeling uit oefeningen om de gehemeltespieren te
activeren en een energieke uitspraak aan te leren. Bij gesloten neusspraak zal het accent
liggen op het beter leren gebruiken van de neusweg. De behandeling van de gemengde
neusspraak bestaat uit een combinatie. In alle gevallen wordt op een systematische manier het
spraakgedrag veranderd.