Wat is heesheid?
Heesheid is een stoornis waarbij de stemkwaliteit is verslechterd. Heesheid wordt gekenmerkt
door het niet goed sluiten van de stemplooien (een betere benaming dan stembanden) in het
strottenhoofd, of door het niet correct verlopen van het golf- en trillingspatroon van de
stemplooien. Bij heesheid klinkt de stem niet meer helder: er is een fijne of grove ruis te
horen of een kraak. De stem kan zelfs helemaal of gedeeltelijk wegvallen. De oorzaak kan
liggen in het stemorgaan zelf, maar ook het verkeerd gebruiken van het stemorgaan kan
heesheid veroorzaken. Soms leiden psychische problemen tot heesheid. Vaker is een
combinatie van deze factoren de oorzaak van heesheid. Een verkeerd gebruik van de stem kan
leiden tot vormverandering van het stemplooiweefsel, waardoor stemplooiknobbeltjes (ook
nog wel stembandknobbeltjes genoemd) ontstaan. De kno-arts stelt de diagnose.
Heesheidsklachten gaan meestal samen met andere symptomen, zoals te luid of te zacht
spreken, spreken op een te hoge toonhoogte of geknepen spreken. De ademing kan anders en
onregelmatig zijn en vaak is er pijn in het keelgebied.
Heesheid kan zowel bij kinderen als bij volwassenen voorkomen. Bij kinderen is heesheid
vaak terug te voeren op misbruik van de stem. Bij volwassenen is de oorzaak van heesheid
eerder het niet correct gebruiken van de stem, met name op momenten dat de stem extra belast
moet worden. In beide gevallen is er dikwijls ook sprake van een zwak stemorgaan.
Wat doet de logopedist?
Een hese stem kan gunstig beïnvloed worden door een goede lichaamshouding, ademing en
stemgeving. De logopedist kan verschillende technieken aanleren of bestaande technieken
verbeteren. Daarbij wordt toegewerkt naar een evenwichtige manier van stemgeving;
resonantie (de draagkracht van de stem) en articulatie (duidelijke uitspraak) spelen hierbij ook
een rol.
Bij de logopedische therapie nemen stemhygiënische adviezen, zoals bijvoorbeeld het afleren
van veelvuldig kuchen of keelschrapen, een belangrijke plaats in.
Bij kinderen is het afleren van stembelastende gewoontes als veel schreeuwen en gekke
stemmetjes nadoen een belangrijk behandeldoel.
Niet altijd is het verkrijgen van een heldere stem het uiteindelijke doel van de logopedische
behandeling. Dit is niet altijd haalbaar, met name wanneer er blijvende afwijkingen of
beperkingen bij het stemapparaat zijn. Dan staat het op een economische manier leren spreken
voorop, waarbij klachten als vermoeidheid na het spreken en een geïrriteerde keel
verminderen of verdwijnen.
Logopedische therapie kan gecombineerd worden met een stemchirurgische behandeling;
hierbij wordt bij voorkeur zowel vóór als na de operatie logopedisch behandeld.
Het onderzoek en de behandeling van heesheid worden als regel vergoed door de
ziektekostenverzekeraars, na verwijzing door huisarts of medisch specialist.
Deze tekst is aangeleverd door de NVLF, alle rechten voorbehou